وقتی در مورد امنیت سایت حرف می‌زنیم، API یک رکن مهم و اساسی در آن است. امنیت سایت در API نیازمند رویکردی فراتر از تکنیک‌های رایج است، زیرا مهاجمان اغلب به دنبال نفوذ به نقاط کمتر دیده‌شده یا فرآیندهایی هستند که به‌سادگی نظارت نمی‌شوند. API امن رکن مهم برای یک توسعه‌دهنده است.
یکی از روش‌های غیرمتداول اما مؤثر، استفاده از الگوهای رفتاری کاربر است؛ به این معنا که API باید بتواند رفتارهای طبیعی کاربران را یاد بگیرد و هر گونه انحراف از این الگوها را به‌عنوان احتمال تهدید در نظر بگیرد. برای مثال، اگر کاربری به طور ناگهانی از یک موقعیت جغرافیایی غیرعادی به API دسترسی پیدا کند یا تعداد درخواست‌هایش به‌شدت افزایش یابد، می‌توان دسترسی او را موقتاً محدود کرد تا بررسی‌های بیشتری انجام شود. احراز هویت API و روش‌های مشابه، برای ارتقا عملکرد امنیت سایت ضروری هستند.
آنچه در ادامه خواهید خواند
امنیت API چیست و چرا اهمیت دارد؟
امنیت سایت به شکل ویژه وابسته به ارکان مختلف یک پلتفرم است. امنیت API (رابط برنامه‌نویسی کاربردی) به مجموعه‌ای از روش‌ها، پروتکل‌ها و ابزارها اشاره دارد که برای حفاظت از APIها در برابر تهدیدات امنیتی و سوءاستفاده‌های احتمالی به کار گرفته می‌شود. باتوجه‌به اینکه APIها نقاط اتصال میان سرویس‌ها و برنامه‌ها را فراهم می‌کنند، اغلب به‌عنوان یکی از اهداف اصلی حملات سایبری مانند سرقت داده، حملات مرد میانی (MITM)، تزریق کد و حملات DoS موردتوجه قرار می‌گیرند. امنیت سایت بر اساس API شامل احراز هویت (Authentication)، مجوزدهی (Authorization)، رمزنگاری داده‌ها، محدودیت نرخ درخواست‌ها (Rate Limiting) و نظارت بر فعالیت‌ها برای شناسایی الگوهای مشکوک است. در این جریان، HTTPS و سایر پروتکل‌ها بهترین روش ارتقا امنیتی هستند.
اهمیت امنیت سایت API از چند جنبه کلیدی ناشی می‌شود. اولاً، APIها اغلب به منابع حساس و اطلاعات کاربران دسترسی دارند، و در صورت نفوذ به آنها، داده‌های محرمانه ممکن است به خطر بیفتد. ثانیاً، در دنیای مدرن که برنامه‌های مبتنی بر ابر و تعامل میان سیستم‌های مختلف افزایش یافته است، APIها نقش محوری در یکپارچه‌سازی خدمات و اتوماسیون ایفا می‌کنند، و هرگونه ضعف در امنیت API می‌تواند به اختلال در خدمات گسترده منجر شود.
بهترین روش‌های احراز هویت API جهت امنیت سایت: از OAuth تا JWT
یکی از روش‌های غیرمتداول و پیشرفته، استفاده از احراز هویت مبتنی بر رفتار (Behavioral Authentication) است که در آن الگوهای استفاده کاربران (مانند موقعیت جغرافیایی، زمان دسترسی، یا دستگاه مورد استفاده) برای تأیید هویت به کار می‌روند. این روش می‌تواند مکملی برای مکانیزم‌های رایج باشد، به‌ویژه در محیط‌هایی که نیاز به امنیت سایت بسیار بالا دارند. این ساختارها با تست امنیت API سنجش خواهند شد.
در زمینه امنیت سایت OAuth 2.0، یک استراتژی غیرمعمول اما کارآمد استفاده از Token Rotation است که در آن توکن‌های دسترسی به طور منظم بازنشانی می‌شوند و برای هر توکن جدید، یک توکن قدیمی لغو می‌شود. این کار احتمال سوءاستفاده از توکن‌های دزدیده‌شده را کاهش می‌دهد. همچنین، پیاده‌سازی Proof Key for Code Exchange (PKCE) می‌تواند لایه‌ای اضافی از امنیت در برابر حملات مثل حمله تزریق کد (Code Injection) فراهم کند.
در مورد JWT (JSON Web Tokens)، علاوه بر استفاده از کلیدهای امن برای امضا، می‌توان از JWTهای رمزنگاری شده (JWE) استفاده کرد که محتوای توکن را نیز رمزنگاری می‌کنند و نه‌تنها امضا، بلکه اطلاعات درون توکن نیز محرمانه باقی می‌ماند. همچنین، ترکیب JWT با Claims مبتنی بر دامنه زمانی و نظارت بر ادعاهای غیرمعمول می‌تواند در جلوگیری از سوءاستفاده نقش مهمی ایفا کند.
یکی دیگر از رویکردهای غیرمتداول، استفاده از احراز هویت مبتنی بر توکن یک‌بارمصرف (One-Time Tokens) برای درخواست‌های حساس یا خاص است. این توکن‌ها به کاربر اجازه می‌دهند تنها یک بار از یک API خاص استفاده کند که در برابر حملات تکرار (Replay Attacks) بسیار مقاوم است.
چگونه حملات XSS و SQL Injection را در API برای تامین امنیت سایت متوقف کنیم؟
برای متوقف کردن حملات XSS (Cross-Site Scripting) و SQL Injection در API، لازم است مجموعه‌ای از اقدامات امنیتی در طراحی، توسعه، و پیاده‌سازی API به کار گرفته شود. با اجرای این راهکارها می‌توان احتمال موفقیت حملات XSS و SQL Injection را به میزان قابل‌توجهی کاهش داد. بهره‌گیری از ساختار بهینه فایروال لینوکس و ارجاع به این روش‌ها، می‌تواند سطح ایمنی را بهبود بخشد.
جلوگیری از حملات XSS جهت امنیت سایت
- پاک‌سازی ورودی‌ها (Input Sanitization): تمامی داده‌هایی که از کاربران دریافت می‌شود، باید از لحاظ وجود کاراکترها یا اسکریپت‌های مخرب بررسی و پاک‌سازی شوند.
- رمزگذاری خروجی (Output Encoding): داده‌های برگشتی که به مرورگر ارسال می‌شوند، باید رمزگذاری شوند تا امکان اجرای کدهای جاوا اسکریپت تعبیه‌شده توسط مهاجم وجود نداشته باشد.
- استفاده از هدرهای امنیتی: هدرهایی مانند Content-Security-Policy (CSP)، X-Content-Type-Options، و X-XSS-Protection می‌توانند به کاهش ریسک حملات XSS کمک کنند.
- محدودکردن منابع: با استفاده از سیاست‌های CSP، می‌توانید منابع مجاز برای اجرای اسکریپت‌ها را محدود کنید.
- استفاده از کتابخانه‌های امنیتی: ابزارهایی مانند DOMPurify می‌توانند برای پاک‌سازی محتوای HTML و جلوگیری از اجرای اسکریپت‌های ناخواسته مورد استفاده قرار گیرند.
جلوگیری از حملات SQL Injection برای امنیت سایت
- استفاده از کوئری‌های آماده (Parameterized Queries): همیشه از کوئری‌های آماده (Prepared Statements) یا ORMها (Object-Relational Mappers) استفاده کنید تا از تزریق دستورات SQL جلوگیری شود.
- اعتبارسنجی ورودی‌ها (Input Validation): ورودی‌های کاربران باید بر اساس قواعد مشخص، مانند طول، نوع داده، و الگو، اعتبارسنجی شوند. ورودی‌های غیرمجاز باید رد شوند.
- پاک‌سازی داده‌ها (Sanitization): داده‌های ورودی باید از کاراکترها و دستورات خاص SQL که ممکن است مخرب باشند پاک‌سازی شوند.
- محدودکردن دسترسی به پایگاه‌داده: دسترسی کاربران API به پایگاه‌داده باید محدود به دسترسی‌های ضروری باشد، مانند استفاده از حساب کاربری با حداقل مجوزهای موردنیاز.
- مانیتورینگ و ثبت لاگ: فعالیت‌های مربوط به پایگاه‌داده باید مانیتور شوند تا رفتارهای مشکوک شناسایی و ثبت شوند.
- فایروال پایگاه‌داده: استفاده از فایروال‌های خاص برای پایگاه‌داده می‌تواند از ارسال کوئری‌های مخرب جلوگیری کند.
رمزنگاری داده‌ها در API در جریان امنیت سایت: از HTTPS تا TLS
رمزنگاری داده‌ها در API در جریان امنیت سایت، یکی از مهم‌ترین اقدامات برای حفاظت از اطلاعات حساس در برابر دسترسی‌های غیرمجاز است. این فرایند از لحظه ارسال داده از کلاینت تا دریافت آن در سرور، اطلاعات را رمزنگاری می‌کند تا مهاجمان قادر به خواندن یا تغییر آن نباشند. در این راستا، HTTPS که ترکیبی از HTTP و پروتکل امنیتی TLS (Transport Layer Security) است، استاندارد اصلی برای اطمینان از ارتباطات امن در APIها محسوب می‌شود. HTTPS از طریق ایجاد یک تونل رمزنگاری شده، تمامی داده‌های در حال انتقال را محافظت می‌کند و تضمین می‌دهد که هیچ واسطه‌ای نمی‌تواند محتوای ارتباط را مشاهده یا تغییر دهد.
TLS که نسخه پیشرفته‌تر پروتکل SSL است، نقش کلیدی در رمزنگاری HTTPS ایفا می‌کند. این پروتکل با استفاده از الگوریتم‌های پیشرفته، سه جنبه امنیتی اصلی را تضمین می‌کند: محرمانگی (Confidentiality) با رمزنگاری داده‌ها، یکپارچگی (Integrity) با استفاده از مکانیسم‌هایی مانند هش برای اطمینان از تغییرنکردن داده‌ها و احراز هویت (Authentication) با استفاده از گواهینامه‌های دیجیتال (Certificates) برای اطمینان از هویت سرور و…
ابزارهای برتر برای تست امنیت سایت در API در پروژه‌های حرفه‌ای
در پروژه‌های حرفه‌ای، تست امنیت API برای شناسایی آسیب‌پذیری‌ها و اطمینان از مقاوم‌بودن در برابر حملات سایبری ضروری است. ابزارهای مختلفی برای بررسی و تحلیل امنیت API وجود دارند که هر کدام ویژگی‌ها و قابلیت‌های خاصی دارند. لازم است که مطابق نیاز و بر اساس استاندارد ضوابط یک سیستم استفاده شوند و امنیت سایت را نیز از قبل مدیریت کنید.
- OWASP ZAP (Zed Attack Proxy)
- Burp Suite
- Postman (Security Testing)
- SoapUI
- Fiddler
- Kali Linux Tools (مثل Nikto)
- Insomnia
- Apache JMeter
- Metasploit
- TestSSL
چک‌لیست ضروری برای تضمین امنیت API در برنامه‌های وب و موبایل
برای تضمین امنیت سایت API در برنامه‌های وب و موبایل، رعایت یک سری اصول امنیتی ضروری است. این اصول شامل محافظت از داده‌ها، مدیریت صحیح دسترسی‌ها و جلوگیری از حملات سایبری رایج می‌شود:
- استفاده از پروتکل HTTPS برای تمامی ارتباطات
- پیاده‌سازی احراز هویت قوی (مانند OAuth 2.0)
- استفاده از توکن‌های دسترسی امن با زمان انقضای محدود
- رمزنگاری داده‌های حساس در هنگام انتقال و ذخیره‌سازی
- محدودسازی نرخ درخواست‌ها (Rate Limiting)
- جلوگیری از حملات XSS و تزریق SQL
- اعتبارسنجی و پاک‌سازی ورودی‌های کاربران
- اعمال محدودیت‌های مبتنی بر نقش (Role-Based Access Control)
- استفاده از هدرهای امنیتی مانند Content-Security-Policy و CORS
- نظارت و ثبت لاگ تمامی فعالیت‌های API
- بررسی مداوم آسیب‌پذیری‌ها با ابزارهای امنیتی مانند OWASP ZAP
- به‌روزرسانی منظم کتابخانه‌ها و فریم‌ورک‌ها
- استفاده از کوئری‌های آماده (Parameterized Queries) برای پایگاه‌داده
- مدیریت صحیح کلیدهای API و عدم ذخیره آنها در کدهای عمومی
- محدودکردن دسترسی‌های IP با لیست‌های سفید (IP Whitelisting)
محدودسازی نرخ درخواست‌ها (Rate Limiting) در API برای افزایش امنیت
محدودسازی نرخ درخواست‌ها (Rate Limiting) در API مستلزم پیاده‌سازی مکانیزم‌هایی برای کنترل تعداد درخواست‌هایی است که یک کلاینت یا کاربر می‌تواند در یک بازه زمانی مشخص ارسال کند. این روش به‌منظور جلوگیری از سوءاستفاده‌هایی مانند حملات انکار سرویس (DoS) یا سوءاستفاده از منابع طراحی می‌شود. یکی از رایج‌ترین راهکارها، استفاده از مکانیزم محدودسازی نرخ (Rate Limiting Mechanism) است که تعداد درخواست‌های ورودی را بر اساس آدرس IP، توکن احراز هویت یا سایر شناسه‌های منحصربه‌فرد کنترل می‌کند.
برای پیاده‌سازی این مکانیزم در امنیت سایت، می‌توان از الگوریتم‌های مختلفی مانند Token Bucket یا Leaky Bucket استفاده کرد که به‌صورت پویا تعداد درخواست‌های مجاز را تنظیم می‌کنند. همچنین، اضافه‌کردن پیام‌های خطای مناسب، مانند HTTP 429 (Too Many Requests)، به کاربر اطلاع می‌دهد که درخواست‌های بیش از حد مجاز ارسال کرده است.
علاوه بر این، استفاده از ابزارهای مدیریت API مانند NGINX، Kong Gateway یا Cloudflare برای اعمال سیاست‌های محدودسازی نرخ و مانیتورینگ درخواست‌ها، کمک می‌کند تا رفتارهای مشکوک شناسایی و مسدود شوند. محدودیت‌های مبتنی بر نقش (Role-Based Rate Limiting) نیز می‌توانند مفید باشند؛ به این صورت که کاربران مختلف بر اساس سطح دسترسی خود، محدودیت‌های مختلفی داشته باشند.
سخن پایانی
API یا رابط برنامه‌نویسی کاربردی، ابزاری حیاتی است که به برنامه‌ها و سرویس‌ها امکان برقراری ارتباط با یکدیگر را می‌دهد. امنیت API برای محافظت از داده‌ها و حفظ عملکرد سایت ضروری است چرا که APIها در معرض انواع تهدیدات امنیتی هستند.
برای افزایش امنیت API در سایت، روش‌های احراز هویت پیشرفته نظیر: احراز هویت مبتنی بر رفتار، استفاده از Token Rotation و احراز هویت مبتنی بر توکن یکبار مصرف از جمله راهکارهای موثر محسوب می‌شوند. این روش‌ها به حفظ امنیت ارتباطات و جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی کمک می‌کنند.
در نهایت، برای تست امنیت API و شناسایی نقاط ضعف، ابزارهای حرفه‌ای مانند TestSSL، Metasploit، Insomnia و Fiddler می‌توانند در ارزیابی و تقویت امنیت سایت کمک زیادی کنند. استفاده از این ابزارها در پروژه‌های حرفه‌ای، به تیم‌های امنیتی این امکان را می‌دهد تا تهدیدات احتمالی را شناسایی و رفع کنند.